اينترنت پايگاه نو

هر چند درک انسان از جهان هميشه چندرسانه اى بوده؛ يعنى مى ديده، مى شنيده، لمس مى کرده، بو مى کرده و مى چشيده، اما روايت او از آنچه درک مى کرده تا همين نزديکى ها فقط بر زبان و گفتار تکيه داشته است. روايت گرها هر چند همواره آرزوى باز ساختن همه ى صورت هاى يک واقعه را داشته اند اما براى زمانى طولانى تنها ابزارشان براى بيان مشاهداتشان اصوات و کلمات بوده است.

ابداع و افزودن فناورى هاى ارتباطی ديگر مانند نقاشى، خط، چاپ، عکاسى، توليدِ تصاوير متحرک، ضبطِ صدا و بعد هم ادغام اين توانایى ها، اندک اندک کار روايت گرى و گزارشگرى را دگرگون کرد و حاصل اش به صورت کتاب، روزنامه، مجله، راديو، سينما و تلويزيون تا اواخر قرن بيستم تکامل پيدا کرد و شبکه هاى گوناگون اطلاع رسانى به مردم را به وجود آورد. اما هزينه هاى گزاف توليد در اين رسانه ها مشارکت در استفاده از آنها را در انحصار گروه هاى قدرت نگه مى داشت و مردم عادى و روايت هاى ساده ی آنها در اين شبکه گم بودند.

انفجار بزرگ اطلاعاتى در پايان قرن بيستم به صورت شبکه اينترنت دو کار مهم در زمينه ى گزارشگرى انجام داد. يکى اين که فرصت ترکيب رسانه هاى موجود در يک قالب را ايجاد کرد و ديگر اين که با فراهم کردن فرصت ارتباط گسترده ی مردمى، انحصار گزارشگرى را از صاحبان سرمايه و حکومت ها گرفت.

حاصل اين شکسته شدن انحصار و تبديل گزارشگرى به پديده اى مردمى، انتظار از گزارشگر را نيز عوض کرد و تنوع زمينه هاى کار و گستره ى مطالب در هر زمينه، کارِ جلب خواننده را نيز بسيار دشوار کرد. برآيند اين تحول اما پايان گزارشگرى حرفه اى نبود، بلکه شکل و نحوه ی ساخت آن را نو و به معنایى تکميل کرد.

در اين شکل نوين گزارشگرى که رسانه ی اصلى آن اينترنت است، مخاطبان از موجوداتى منفعل و اسيرِ گزارشگر به صاحبان رأى و قدرتى تبديل شدند که با انتخاب يک مطلب به جاى مطلبى ديگر و يا با ابراز نظر فورى و بى پروا نسبت به محتواى يک سايت و يا با به چالش کشيدن دقت اطلاعات يک گزارش، توانى اگر نه برابر اما بسيار نزديک به گزارشگر پيدا کردند.

گزارشگر آنلاين ديگر تمام وقتِ مخاطب اش را، از صبح اول وقت تا ميزِ صبحانه و بعد در مسير خانه تا اداره، براى خواندن يک گزارش چندين ستونى در روزنامه در اختيار ندارد. او بايد در فرصتِ زمانىِ خيلى محدودى مجموعه اى از داده هاىِ بکر را به گونه ای جلوىِ کاربرِ اينترنت بگذارد که بر وسوسه ی او براى سرزدن به ايميل اش در نيمه راه و ديدن يک ويدئو کليپ در همان فاصله و دنبال کردن يک چت با دوستانش غلبه کند. او بايد انواع گوناگونى از داده ها را چنان در کنار هم بچيند که کاربرِ اينترنت براى گشتن در بخش هاى مختلف گزارش او شوق و حوصله داشته باشد.

تنوع اين داده ها يکى از جاذبه هاى اصلى گزارشگرى براى اينترنت است. گزارشگرى چندرسانه اى، Multimedia Joualism و Online Joualism، هم فرآيند پيدايش اينترنت و هم ابزار آينده ی گزارشگرى است. گزارش چندرسانه اى ترکيبى از رسانه هاى آشنا يعنى نوشته، عکس، صدا، تصوير متحرک، جدول و نمودار است.

همچنان که پيش تر گفتيم، نقش يک روزنامه نگار اينترنتی يا يک شهروند- روزنامه نگار هم شبيه هر روزنامه نگار ديگری است. او هم بايد دقيق عمل کند؛ روشن بنويسد و بگويد؛ و از همه مهمتر مطلب اش کوتاه و منظم تهيه شده باشد.

چند گونه بودن ابزار ارتباط در اين گزارش ها چيزی از مسئوليت های حرفه ای گزارشگر آنلاين کم نمی کند، اما به او اين اجازه را می دهد که مثلا به جای نوشتن چندين پاراگراف در توضيح پوشش و آرايش شخصيت اصلی گزارش با گذاشتن يک عکس همه ی آن اطلاعات را به کاربر منتقل کند.

امروز بسياری از روزنامه ها و مجلات معتبر جهان و حتی بسياری از راديوها و تلويزيون ها به نسخه های اينترنتی مجهز شده اند و گزارش ها و مطالب شان را دائما در صفحات اينترنت نيز منتشر می کنند. مراجعان اين گونه رسانه ها در اينترنت گاهی چندين برابر مخاطب های پيشين آنهاست. مراجعان سايت روزنامه ی نيويورک تايمز به دفعات از خريداران نسخه های چاپی اين روزنامه بيشتر است.

معمولا در مواردی که يک نشريه ی اينترنتی بخشی از يک رسانه ی ديگر است، گروه مشترکی از تهيه کنندگان و گزارشگران مطالب هر دو رسانه را فراهم می کنند. اما وسعت، سادگی و ارزانی توليد نشريات اينترنتی باعث شده است روز به روز تعداد بيشتری از گزارشگرهای غيروابسته به طور فردی يا گروهی به انتشار آنلاين روی آورند.

هرچند اينترنت به هر کسی امکان نشر مطالب اش را می دهد، اما فقط با شناخت ضوابط آن و نحوه ی برخورد کاربران با اين رسانه است که می توان نشريه ای فراهم کرد که جالب توجه باشد و جمعی را که با آن همدلی و تشابه های سليقه ای دارند، به دنبال کشيد.

در تجربه معلوم شده است که گزارش های اينترنتی در مقايسه با گونه های مشابه چاپی بايد خيلی کوتاه تر باشند. به خصوص در ارائه ی خبر، کم بودن تعداد کلمه ها اهميت ويژه ای دارد. اين روزها با تلفن های هوشمند و افزوده شدن مرورگرها به اين تلفن ها، وظيفه ی مهم يک گزارشگر تنظيم تيتر مناسبی برای گزارش اش شده که در کمترين تعداد کلمه ها، بيشترين گيرائی و جاذبه را برای کاربرها داشته باشد.

در گزارشگری اينترنتی جایی برای کلمات مترادف و شگردهای پيچيده ی نگارش گری نيست. مطلب بايد سرراست و زود کاربر را به خودش جلب کند. به همين دليل بعد از تيتر خبر، اولين پاراگراف و محتوای آن  در يک گزارش حائز اهميت زيادی است. براساس پژوهش ها در آداب اينترنت خوانی گفته شده است که يک مطلب خبری بايد در  صد کلمه ی نخست مهمترين نکات را بگويد. البته پژوهش های تازه ای حاکی از اين است که اندک اندک خواندن مطالب بلندتر هم در اينترنت از سر گرفته  شده و بازار دوباره ای پيدا کرده است.

معمولا در مورد تنظيم متن يک گزارش برای اينترنت استفاده از يک ساختار هرمی واژگونه پيشنهاد می شود. به اين معنی که اطلاعات مهمتر بايد در ابتدای مطلب و اطلاعات کم اهميت تر در ادامه ی آن ارائه شود. اين شکل ارائه، همان طور که پيش تر هم گفته شد، با شتابزدگی کاربران اينترنت برای جذب اطلاعات همخوانی دارد.

اينترنت يک مرجع باز است که کاربر می تواند دائما و به ميزانِ علاقه اش در آن عميق تر شود و اطلاعات گسترده تری را جمع آوری کند. از اين منظر گردش و مطالعه در اينترنت بيشتر شبيه خواندن مقاله هاست تا کتاب خواندن. يک گزارش خوب در اينترنت مبانی يک جستار را فراهم می کند. وظيفه اش مطرح کردن سوال است و يافتن پاسخ را برعهده ی کاربر می گذارد. در مسير اين جستار دادن سرِنخ هایی که کاربر را به دامنه های اطلاعاتی تازه ای ببرد بسيار کارآمد است. دادن پيوست به صفحات و سامانه های اينترنتی ديگری که در زمينه ی گزارش اطلاعاتی دارند راه متداول اين کار است.