آلودگی هوا چیست ؟ چگونه ایجاد می شود ؟

آلودگی هوا

تعدادی از اکسیدها که به مقادیر مختلف در هوا وجود دارند ، به محیط زیست زیان می رسانند . تمدن امروز مواد بیگانه ای را به میزان روز افزون وارد جو می کنند . مواد زیان بخش زاید به ترتیب مقدار عبارتند از :

مونواکسید کربن

کربن مونوکسید، (با فرمول شیمیایی CO)، گازی است که بر اثر ناقص سوختن کربن بوجود می‌آید. این گاز بسیار سمی است اما رنگ و بوی خاصی ندارد.

تمامی وسایل و دستگاه‌هایی که وظبفه سوزاندن چیزی را دارند (مانند یک بخاری گازی یا نفتی، یک آب‌گرم‌کن و یا حتی موتور یک خودرو) تا حدودی مونواکسیدکربن تولید می‌کنند، میزان این تولید به شرایط احتراق (سوختن) بستگی دارد؛ هرچه میزان اکسیژن در هنگام سوختن کمتر باشد بخش بیشتری از کربن‌ها دچار ناقص سوزی می‌شوند و به جای کربن دی‌اکسید (CO_۲) مونواکسیدکربن تولید می‌کنند.

افرادی که در یک فضای سربسته در معرض استنشاق این گاز قرار می‌گیرند ابتدا احساس کرختی و خواب آلودگی می‌کنند و در صورتی که هرچه سریعتر مکان را ترک نکنند و یا هوای تازه تنفس نکنند دچار بیهوشی و در نهایت خفگی می‌شوند.

برای دوری از خطرات همین گاز است که مدام توصیه می‌شود برای بخاری‌های گازی منازل حتماً از دودکش‌های کلاهک دار استفاده شود.

دی اکسید گوگرد

گوگرد دی‌اکسید یک ترکیب شیمیایی به شکل گاز در دمای اتاق با فرمول SO₂ میباشد. این ماده توسط آتشفشان‌ها و بسیاری از فعالیت‌های صنعتی تولید می شود. سوختن نفت و ذغال سنگ به علت وجود ترکیبات گوگردی در آنها با تولید این گاز همراه است. معمولاً کاتالیزگرهایی چون NO₂ در جو باعث واکنش این گاز با بخار آب موجود در هوا و تشکیل اسید سولفوریک می شود. این گاز بی رنگ سمی دارای جرم مولی ۶۴٫۰۷ گرم بر مول، چگالی ۲٫۵۵۱ گرم بر لیتر، نقطهٔ ذوب ۷۵٫۵- درجهٔ سانتی گراد و نقطهٔ جوش ۱۰٫۰- درجهٔ سانتی گراد است و اشتعال زا نیست.

مونو اکسید نیتروژن

مونوکسید دی نیتروژن یا نیتروز اکساید یا گاز خنده (N2O) یکی از ترکیبات نیتروژن می‌باشد که اولین بار در سال ۱۷۹۹ در دندانپزشکی استفاده شد. امروزه از آن در پزشکی برای القاء و ادامه بیهوشی‌مصرف می‌شود. این دارو همچنین بامقادیر مصرف کم به‌عنوان ضد درد دراعمال جراحی زنان و زایمان و برای اعمال‌جراحی که در آنها به بیهوشی کامل بیمار نیاز نیست، مصرف می‌شود.

نیتروژن اکسید (N_۲O) گازی بی رنگ، بی بو و غیر قابل اشتعال است. N_۲O سمی نیست اما خنده آور است.

هیدروکربن ها

گرچه استانداردهای ملی کیفیت هوا اصولاً در سال 1971 برای هیدروکربن‌های غیرمتانی تصویب شد، اما تا سال 1983 که بازنگری گسترده‌ای روی آن انجام گرفت، عملاً مورد استفاده قرار نگرفت. هیدروکربن‌ها همراه با اکسیدهای نیتروژن در حضور نور آفتاب موجب تشکیل اکسیدان‌های فتوشیمیایی، از جمله ازون می‌شوند که اثرات مخربی روی سلامت انسان و روی گیاهان دارند. بدین دلیل اعتقاد بر این بود که تدوین استاندارد برای ازون مناسب‌تر از استاندارد برای هیدروکربن‌هاست.

مطالعات انجام شده بر روی تاثیر بسیاری از هیدروکربن‌های گازی با غلظت‌های موجود در آتمسفر اثر تخریبی و مستقیم آنها را بر سلامت انسان ثابت نمی‌کند. بررسی‌ها در مورد سرطانزایی گروه‌های هیدروکربنه معین نشان می‌دهد که برخی سرطان‌ها به علت مجاورت با هیدروکربن‌های آروماتیک موجود در دوده و قیر، ظاهر شده‌اند. برخی ذرات سرطانزا، از جمله هیدروکربن‌های آروماتیک چند هسته‌ای در هوای آزاد قابل تشخیص هستند.

گروه گسترده هیدروکربن‌های گازی اغلب از نظر خورندگی اثر قابل سنجشی روی مواد باقی نمی‌گذارند. از بین تمام هیدروکربن‌ها، تنها اتیلن در غلظت‌های شناخته شده در هوای تنفسی، اثرات نامطلوبی روی گیاهان دارد. اثر اصلی اتیلن، بازدارندگی در رشد گیاهان است. اتیلن با غلظت‌های ppm ٠.٠٠١ تا ٠.۵  سببتحریک گیاهان حساس از جمله افتادگی گل‌ها و عدم بازشدن درست برگ‌ها می‌شود. ایجاد صدمه به گل‌های ارکیده و پنبه به اثبات رسیده است.

با وجود آنکه در حال حاضر هیدروکربن‌ها در یک گروه کلی از آلاینده‌ها جزء فهرست آلاینده‌های اصلی قرار نگرفته اند ، تعداد زیادی از ترکیبات هیدروکربنه خاص در بین 189 آلاینده خطرناکی هستند که تحت نام تبصره مواد سمی هوا در قانون هوای پاک مصوب 1990 قرار دارند.

هیدروکربن های هالوژن دار

 هیدروکربنهای دارای کلرفلوئر برم و ید(هالوژنها) باهیدروکربنهای نفتی تفاوت دارند چراکه اکثر انها براحتی طی اکسیداسیون شیمیایی یا فعالیت باکتریایی تجزیه نمی گردند. 
  
هیدروکربنهای دارای کلرفلوئر برم و ید(هالوژنها) باهیدروکربنهای نفتی تفاوت دارند چراکه اکثر انها براحتی طی اکسیداسیون شیمیایی یا فعالیت باکتریایی تجزیه نمی گردند.مشابه فلزات الاینده های پایدار بوده واضافات دائمی در محیط زیست دریایی هستند.برخلاف فلزات بیشتر انها ساخته دست انسان بوده وبصودژرت طبیعی وجود ندارندو درضمن در رسوبات وبدن جانوران مجتمع میشوند.اکثریت بزرگی از انها حاوی کلر هستند وتحت عنوان هیدروکربنهای کلردارشناخته می شوند.

ذرات ریز معلق

يك مطالعه جديد نشان مي‌دهد استنشاق‌ذرات ريز فلزات موجود در آلاينده‌هاي هوا احتمال ابتلا به سرطان ريه را افزايش مي‌دهد. محققان با بررسي موارد سرطان ريه در تگزاس ارتباطي را بين فلزات موجود در ذرات ريز معلق در هوا و ميزان ابتلا به سرطان ريه "آدنوكارسينوما" يافتند. اين نوع سرطان اغلب زنان غيرسيگاري را مبتلا مي‌كند. دكتر ايوون كويل استاديار طب داخلي در مركز پزشكي "يوتي‌ساوت وسترن" در دالاس مي‌گويد اين تحقيق به روشن شدن علت بروز سرطان ريه در زنان به ويژه زنان غيرسيگاري كمك مي‌كند.
كويل و همكارانش از سال ‪ ۱۹۹۵‬تا ‪ ۲۰۰۰‬بيش از ‪ ۸۰‬هزار مورد سرطان ريه را در ‪ ۲۵۴‬منطقه تگزاس شناسايي كردند و نتايج را با اطلاعات آلودگي هواي صنعتي كه طي سالهاي ‪ ۱۹۸۸‬تا ‪ ۲۰۰۰‬به سازمان حفاظت محيط زيست آمريكا گزارش شده بود مقايسه كردند.
اين مقايسه نشان داد ميزان بروز سرطان در مناطقي كه بيشترين آلودگي را دارد شايعتر است و در مناطقي كه آلودگي كمتر است ميزان سرطان نيز پايين‌تر است.
ذرات معلق در هوا كه از ذرات بسيار كوچك گرد و غبار و آب تشكيل شده است در اثر سوزاندن سوختهاي فسيلي كه معمولا با فرايندهاي صنعتي يا خودروها ارتباط دارد وارد جو زمين مي‌شود.
كوچكترين اين ذرات ‪ PM 2.5‬نام دارد و حاوي فلزات سنگين است. ضخامت اين ذره دو و نيم ميكرومتر است كه ‪ ۱۰۰‬بار از موي انسان نازكتر است.  تحقيقات قبلي نشان داده است اين ماده در بروز سرطان ريه نقش دارد.
سازمان حفاظت محيط زيست اين ماده را يكي از شش آلاينده در قانون هواي پاك قرار داده است و حد مجازي براي آن تعيين كرده كه هر پنج سال يكبار اين سازمان استانداردها را به روز مي‌كند.