معرفی کامل رشته شیمی محض و کاربردی

ساخت وبلاگ

http://kimiagari.persiangig.com/book/moarefi%20shimi.jpg

شیمی

مجموعه رشته شیمی (شیمی محض، شیمی کاربردی، شیمی دبیری) در مقاطع کار‌شناسی، کار‌شناسی ارشد و دکتری از مجموعه رشته‌های علوم پایه است. که اهمیت و جذابیت خاص خود را داراست. بدون شک علوم پایه، پایه تمامی علوم و کاربرد‌ها در جامعه است. کار در زمینه علوم پایه و تحقیقات و سرمایه گذاری در آن جزو افتخارات خاص هر ملتی است.در ادامه مطلب اطلاعات کاملی را درباره رشته شیمی بدانید .

http://kimiagari.persiangig.com/book/moarefi%20shimi.jpg

شیمی

مجموعه رشته شیمی (شیمی محض، شیمی کاربردی، شیمی دبیری) در مقاطع کار‌شناسی، کار‌شناسی ارشد و دکتری از مجموعه رشته‌های علوم پایه است. که اهمیت و جذابیت خاص خود را داراست. بدون شک علوم پایه، پایه تمامی علوم و کاربرد‌ها در جامعه است. کار در زمینه علوم پایه و تحقیقات و سرمایه گذاری در آن جزو افتخارات خاص هر ملتی است. این رشته توسط داوطلبان آزمون سراسری که در گروههای ریاضی و تجربی تحصیل کرده‌اند انتخاب می‌گردد. سابقه طولانی این علم در زندگی بشر گویای اهمیت خاص آن برای اوست. این علم در طول تاریخ، بخصوص در دهه‌های اخیر، توسعه روز افزونی را طی نموده است. اختصاص جوایز بزرگ در سطح جهانی به این رشته (از جمله جایزه نوبل) گویای اهمیت شایان این رشته تحصیلی است. علم شیمی پایه‌ای است برای دیگر علوم تجربی، به طوری که امروز، گستردگی علم شیمی به حدی است که نمی‌توان آن را از شاخه‌های دیگر تحصیل مجزا و حد و مرزی برای آن مشخص نمود. اهمیت و کاربرد شیمی در پزشکی، دارو سازی، کشاورزی، صنایع غذایی، علم مواد، راه و ساختمان، صنایع پلاستیکی، رنگ و رزین و... بر هیچ کس پوشیده نیست.
پیشرفتهای اخیر ایران در توسعه کارخانجات مادر مانند پتروشیمی، پالایشگاه، صنایع پلاستیکی، صنایع غذایی و دارویی نیز توجه خاص به این رشته را ایجاب می‌کند. افزایش سطح کیفیت محصولات، اعمال استانداردهای مطلوب، همگی نیاز به ارتقای دانش شیمی دارد. یک آزمایشگاه خوب در هر موسسه و کارخانه‌ای با یک شیمی‌دان خوب می‌تواند بازدهی مطلوبی داشته باشد. اغلب آزمایشگاههای کارخانجات مادر یا کارخانجات تبدیلی معتبر در کشور توسط متخصصان و کار‌شناسان شیمی اداره می‌شود. با عنایت به گسترش فراگیر فرآیند تولید و توسعه، در کشور، توجه بیشتر به علم شیمی از ضروریات محسوب می‌گردد. در حال حاضر، رشته شیمی در مقطع کار‌شناسی در سه گرایش: شیمی محض، شیمی کاربردی و شیمی دبیری در اغلب دانشگاههای کشور ارائه می‌گردد. خوشبختانه مقاطع تحصیلات تکمیلی در گرایشهای متفاوت این رشته، در تعداد قابل توجهی از دانشگاههای مملکت دایر است و با توجه به سابقه طولانی رشته شیمی در دانشگاههای ایران، توان علمی متخصصان این رشته در وضعیت مطلوب و قابل قبولی است.
تعریف و هدف
دوره کار‌شناسی شیمی یکی از دوره‌های آموزش عالی است که دارای سه شاخه:
شیمی محض، شیمی کاربردی و شیمی دبیری می‌باشد. هدف آن، آموزش و تربیت کار‌شناسان متخصص در زمینه‌های آموزش شیمی در دوره‌های مختلف دبیرستانی، راهنمایی و تربیت کمک پژوهشگر، آماده نمودن دانشجویان برای ورود به دوره کار‌شناسی ارشد و دکتری در ارتباط با تربیت کادر آموزشی و پژوهشی مورد نیاز دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی و تربیت متخصصان مورد نیاز صنایع شیمیایی کشور است.
کار‌شناسان شیمی علاوه بر داشتن واحدهای مشترک درسی، واحدهای اختصاصی شاخه خاص خود را می‌گذرانند؛ البته دانشجویان برای انتخاب ۱۵ واحد درسی حق انتخاب و آزادی عمل دارند (به جز گرایش دبیری که ۳ واحد انتخابی دارند). با انتخاب درست این واحد‌ها، دانشجویان در گرایش تخصصی تری مانند: شیمی فیزیک، شیمی تجزیه، شیمی آلی، شیمی معدنی، شیمی پلیمر، بیوشیمی و دیگر گرایش‌ها اطلاعات تخصصی تری را کسب می‌نمایند.
اهمیت و جایگاه در جامعه
شیمی تنها علمی است که ۱۰۴ عنصر طبیعت را همراه نام خود دارد و بررسی خواص، ساختمان، ترکیبات و اهمیت آن‌ها در محدوده علم شیمی است. از آنجایی که جهان مادی از این عناصر تشکیل شده است، هیچ چیز در هیچ جا نمی‌توان یافت که بی‌نیاز از علم شیمی باشد. به عبارت دیگر، آثار شیمیایی در تمام کائنات یافت می‌شود؛ به طوری که اگر لحظه‌ای فعالیتهای شیمیایی از کائنات حذف شود، بلافاصله همه چیز متوقف خواهد گردید؛ دیگر نوری از خورشید ساطع نخواهد شد، حیاتی نخواهد بود، سوخت و سازی در بدن جانوران و گیاهان انجام نخواهد گرفت و.... همه تحولات مادی در جامعه به شیمی وابسته است. اگر واکنشهای شیمیایی نباشند هیچ گونه تولیدی رخ نمی‌دهد، هیچ فعالیت اقتصادی وجود نخواهد داشت و هیچ ماده‌ای نخواهد بود که ساخت و سازی انجام گیرد.
مجموعه آنچه بیان شد نشانگر اهمیت شیمی و فرآیندهای آن در جامعه است. فعالیتهای عمده جامعه از جمله: کاربرد نفت، گاز، پتروشیمی، لاستیک، پلاستیک، صنایع غذایی، صنایع نساجی، دارویی، کشاورزی و... همگی شیمیایی هستند. افرادی که در جهان در ارتباط با علم شیمی کار می‌کنند بدون شک بیشتر از تمام علوم دیگر هستند.
طول دوره و شکل اجرای آن
طول متوسط دوره کار‌شناسی شیمی ۴ سال و شامل ۸ نیمسال تحصیلی و ۱۷ هفته آموزش کامل در هر نیمسال است. مدت زمان هر واحد درسی نظری ۱۷ ساعت و آزمایشگاهی حداقل ۳۴ ساعت است. به علت کیفیت خاص برخی از آزمایشگاههای شیمی که نیاز به مدت زیادتری دارند، جلسات آزمایشگاه به صورت سه ساعتی برگزار می‌گردد
هدف:
شیمی علم اتم‌ها، پیوند‌ها و مولکول‌هاست. دانشی که می‌تواند خواص ماده، چگونگی تغییرات و شیوه تولید آن‌ها را از هسته اتم گرفته تا کهکشان‌ها بررسی کند و رشته شیمی، رشته‌ای است که به پرورش متخصصانی می‌پردازد که با مطالعه و تحقیق و آزمایش به ابداع و نوآوری پرداخته و یا فرآورده‌های شیمیایی را کنترل می‌کنند.

دکتر محمدحسین رفیعی استاد شیمی دانشگاه تهران در معرفی این رشته می‌گوید:

 «رشته شیمی دارای دو بخش علم شیمی و صنایع شیمی است که علم شیمی به عنوان یکی از علوم پایه زیربنای علوم مختلفی همچون بیولوژی، بیوتکنولوژی، پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و رشته‌های متعدد مهندسی است. اما صنایع شیمیایی عبارت است از صنایعی که در آن‌ها واکنش شیمیایی انجام می‌گیرد یعنی اقسام مواد اولیه تبدیل به محصولات جدید می‌گردد که خواص این محصولات تا حدودی با مواد اولیه متفاوت است.»
وی در ادامه می‌گوید:
 «با توجه به تعریف فوق صنایع شیمی طیف گسترده‌ای از صنایع را در بر می‌گیرد که از آن جمله می‌توان به صنایع غذایی، داروسازی، پتروشیمی، الیاف مصنوعی، بهداشتی و آرایشی و صنایع تولید لوازم خانگی اشاره کرد.»

یکی دیگر از اساتید دانشگاه در معرفی این رشته می‌گوید:

 «بررسی و مطالعه اجمالی ترکیب، ساختار و ویژگی‌های ماده و همچنین کنترل آزمایشگاهی فرآیندهای شیمیایی، مطالب و فعالیتهایی است که در رشته شیمی در سطح کار‌شناسی ارائه می‌گردد. در سطح کار‌شناسی ارشد و دکترا نیز دانشجویان در گرایش‌های تخصصی این رشته که عبارتند از: شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی معدنی، شیمی فیزیک و شیمی کاربردی به صورت عمیقتری با بخشی از علم شیمی آشنا می‌گردند تا در آینده بتوانند مرزهای دانش شیمی را گسترش دهند.»

تواناییهای فارغ‌التحصیلان
فارغ‌التحصیلان این دوره می‌توانند مسؤولیت‌ زمینه‌های مختلف از جمله موارد زیر را عهده‌دار باشند:

۱- طرح، نظارت و اجرای طرحهای تحقیقاتی کوچک و بزرگ شیمیایی در سطوح مختلف کاربردی و علمی محض، در دانشگاه‌ها، کارخانجات و مراکز تحقیقاتی، به منظور ارتقای کمی و کیفی محصولات مورد نیاز جامعه.

۲- مسوولیت و ارائه خدمات در آزمایشگاههای کنترل کیفی، پیگیری و ارائه معیارهای استاندارد به منظور افزایش کمیت و کیفیت محصولات تولیدی و همچنین مواد مصرفی کارخانه‌ها و صنایع.

۳- ارائه خدمات آموزشی در سطح دانشگاه‌ها، دبیرستان‌ها و موسسات آموزشی.

۴- ارائه طرحهای پژوهشی به منظور استفاده از منابع اولیه ارزنده موجود در جامعه در جهت افزایش بهره‌وری از آن‌ها و جلوگیری از صادرات بی‌رویه مواد اولیه ارزشمند و تبدیل آن‌ها به محصولات واسطه‌ای که ارزش اقتصادی بالاتری دارند.

۵- ارائه خدمات در کارخانجات پتروشیمی، پلاستیک، لاستیک، رنگ و رزین، الیاف، صنایع غذایی، صنایع دارویی، بهداشتی و شوینده‌ها.

۶- آمادگی برای ادامه تحصیلات در مقاطع بالا‌تر برای تامین کادر علمی دانشگاه‌ها و سایر مراکز علمی.

۷- کمک به توسعه صنایع دستی که در سطح گسترده‌ای در جامعه پراکنده هستند؛ از جمله ساخت رنگهای بهتر و متنوع‌تر، بخصوص استفاده از رنگهای طبیعی موجود در صنعت فرش.

۸- استفاده از گیاهان دارویی فراوانی که در مملکت موجودند، به منظور استخراج و شناسایی موارد کاربرد این گیاهان به کمک متخصصان داروساز.

هدف از این دوره تربیت کارشناسانی است که در زمینه‌های آموزش در دبیرستان، تربیت کمک پژوهشگر، آماده کردن دانشجویان برای ورودبه دوره‌های کار‌شناسی ارشد و دکتری به منظور تامین کادر آموزشی، پژوهشی مورد نیاز دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی، کار‌شناسان مورد نیاز صنایع شیمیایی و بی‌نیازی از کار‌شناسان خارجی بتوانند از عهده برآیند. دوره دارای دو گرایش: شیمی محض، شیمی کاربردی است. داوطلب باید در دروس شیمی، فیزیک و ریاضی دبیرستان قوی بوده، علاقه، انگیزه و روحیه کاوشگری لازم را دارا باشد. دروس به صورت عمومی، پایه، الزامی (مشترک بین دو گرایش) و اختصاصی ارائه می‌شود. بعضی دروس الزامی عبارت است از: شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی فیزیک، شیمی معدنی، معادلات دیفرانسیل. علاوه بر این دروس ۳۲ واحد درسی در هر گرایش وجود دارد. در شاخه شیمی محض و شیمی کاربردی ۲۰ واحد از این ۳۲ واحد انتخابی است.

بعضی تواناییهای فارغ‌التحصیلان به شرح زیر است:

عهده‌دار شدن مسوولیت هدایت آزمایشگاه‌ها و کمک به امر تدریس شیمی در دانشگاه‌ها، همکاری در زمینه‌های پژوهشی در موسسات ذیربط و دانشگاه‌ها، سرپرستی آزمایشگاههای کنترل کیفیت مواد اولیه و محصولات در صنایع شیمیایی و رفع مشکلات شیمیایی صنایع موجود، ارائه روشهای بهتر جهت بالا بردن سطح تولید از نظر کیفی و کمی.

با توجه به نیاز دانشگاه‌ها به مدرس شیمی، نیاز صنایع مختلف شیمیایی به پژوهشگر و کمبود متخصص ایرانی برای اداره کنترل کیفیت آزمایشگاههای شیمی صنایع موجود، اهمیت این رشته مشخص می‌شود.

امکان ادامه تحصیل در این رشته تا حد دکتری در داخل و خارج از کشور وجود دارد. برخی از مراکز جذب کارشناسهای شیمی به شرح زیر است:

وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، صنایع سنگین، صنایع و معادن، فرهنگ و آموزش عالی، کشاورزی، نفت و نیز آموزشگاههای شیمی، صنایع شیمیایی و نظایر آن‌ها.

نظر دانشجویان:
رشته شیمی از لحاظ محتوا بسیار گسترده و با اکثر صنایع به نحوی مرتبط است، به همین دلایل زمینه‌های پژوهش و استخدام بسیار وسیع است.

گرایش‌های مقطع لیسانس:

رشته شیمی در مقطع کار‌شناسی دارای دو گرایش «محض و کاربردی» می‌باشد.

محض و کاربردی عنوان گرایش‌های بعضی از رشته‌های دانشگاهی مثل شیمی و ریاضی است اما این دو گرایش چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

دکتر جمشید مفیدی استاد شیمی دانشگاه تهران در معرفی این دو گرایش می‌گوید:

 «در گرایش محض مبنای کار علم شیمی است و دانشجو درباره چهار گرایش اصلی علم شیمی که عبارتنداز: شیمی آلی، معدنی، تجزینه و شیمی فیزیک دروسی را مطالعه می‌کند. اما در شیمی کاربردی، دروس پایه شیمی کمتر مطالعه می‌شود و دانشجو یکسری از دروس مربوط به مهندسی شیمی مثل اصول صنایع شیمیایی و تصفیه آب و فاضلاب را می‌گذراند.» ‌

دکتر مفیدی در مورد موقعیت شغلی فارغ‌التحصیلان این دو گرایش می‌گوید:

 «فارغ‌التحصیل شیمی محض در شروع یک فعالیت صنعتی نقش دارد چرا که او راهکارهای تئوریک ساخت یک ماده را ارائه می‌دهد و سپس یک فارغ‌التحصیل شیمی کاربردی و یا مهندس شیمی طراحی نیمه صنعتی ماده مورد نظر را ارائه می‌دهد.»

دکتر پرویز رنجبر رشیدی استاد شیمی دانشگاه تهران نیز در معرفی این دو گرایش می‌گوید:

 «تفاوت این دو گرایش در نحوه نگرش آن‌ها به علم شیمی است چون شیمی کاربردی نگرشی کاربردی به علم شیمی دارد و می‌خواهد از آموخته‌های شیمی در صنعت استفاده کند و به همین دلیل فارغ‌التصیلان این گرایش با مفاهیمی که در صنایع شیمی مطرح است آشنایی بیشتری داشته و بهتر جذب بازار کار می‌شوند اما هدف شیمی محض پرورش دانشجویانی است که کارهای تحقیقاتی انجام بدهند و با تحصیل در دوره فوق‌لیسانس و دکترا به حل مسائل و ناشناخته‌های علمی شیمی بپردازند. از همین‌رو درس‌های نظری گرایش شیمی محض بیشتر از دروس کاربردی آن است.»

امید خاکشور دانشجوی کار‌شناسی ارشد شیمی دانشگاه صنعتی شریف نیز ضمن معرفی این دو گرایش می‌گوید:

 «هرچند که شیمی محض بیشتر به تئوری‌های عمیق‌تر شیمی می‌پردازد و شیمی کاربردی با ارائه یکسری واحدهای کاربردی، ارتباط نزدیکتری با صنعت دارد، اما این دو گرایش در سطح لیسانس فرق زیادی با یکدیگر ندارند و اگر کسی مایل باشد از هر دو گرایش اطلاع داشته باشد، می‌تواند در دروس اختیاری، بعضی از واحدهای اختصاصی گرایش دیگر را انتخاب کند. البته واقعیت این است که فارغ‌التحصیلان شیمی کاربردی راحت‌تر جذب بازار کار می‌شوند که آن هم بیشتر به خاطر عنوان این گرایش است تا معلومات فارغ‌التحصیلان آن!»

آینده شغلی، بازار کار، درآمد:

دکتر رفیعی در انت‌ها می‌گوید:

 «البته باید گفت این طور نیست که هیچ فرصت شغلی برای فارغ‌التحصیلان این رشته مهیا نباشد چون تعدادی از فارغ‌التحصیلان شیمی جذب صنایع شیمیایی مختلف مثل صنایع رنگ‌سازی، چرم‌سازی، پتروشیمی، موادغذایی، لوازم بهداشتی و آرایشی می‌شوند و در بخش آزمایشگاههای کنترل کیفیت محصولات شیمیایی و یا واحد تولید آن‌ها کار می‌کنند.»

دکتر جمشید مفیدی نیز در مورد فرصت‌های شغلی فارغ‌التحصیلان این رشته می‌گوید:

 «من فکر می‌کنم که شیمی جزو معدود رشته‌هایی است که فارغ‌التحصیل آن می‌تواند همیشه مشغول به کار باشد. چون هر کارخانه‌ای که دایر شود، در بخش کنترل کیفیت کالاهای ساخته شده نیاز به یک شیمیست دارد و یا در تمام صنایع احتیاج به فارغ‌التحصیلان شیمی داریم تا مواد اولیه را با توجه به استانداردهای جهانی بررسی کرده و رد یا قبول بکنند.

علاوه بر موارد فوق یک شیمیست می‌تواند در خانه خود با کمترین امکانات کارگاه کوچکی دایر کرده و بعضی از مواد مورد نیاز جامعه را تولید کند برای مثال من فردی را می‌شناسم که بعضی از مواد مورد نیاز وزارت دفاع را در یک کارگاه کوچک تهیه می‌کرد.»
دکتر پرویز رنجبر رشیدی نیز در همین زمینه می‌گوید:

 «فارغ‌التحصیلان این رشته توانایی تغییر و تبدیل بر روی مواد خام را دارند و به یاری همین توانایی‌، تعداد زیادی از فارغ‌التحصیلان این رشته کارگاه‌ها یا کارخانه‌های شیمیایی کوچک یا بزرگ دایر کرده و در کار خود نیز موفق بوده‌اند.

در ضمن فارغ‌التحصیل شیمی می‌تواند در کارگاه‌ها و کارخانه‌های تهیه مواد آلی، دارویی، ‌رنگ‌ها، رزین‌ها و تهیه و ترخیص مواد معدنی کار بکند.»

ظرفیت پذیرش کل و گرایش مختلف:

طی سه سال تحصیلی ۷۶ تا ۷۸ بطور متوسط در هر سال ۴۴۶ نفر دانشجو از گره آزمایشی علوم ریاضی و فنی و ۲۷۷۲ نفر از گروه علوم تجربی در رشته شیمی پذیرفته شده‌اند.

توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه
شیمی یعنی حفظ کردن صد‌ها فرمول، عدد و رقم. این تصور بسیاری از دانش‌آموزان دبیرستانی است. تصوری که به اعتقاد دکتر جمشید مفیدی از دبیرستان‌ها نشأت می‌گیرد چرا که حجم مطالب کتاب شیمی دبیرستانی زیاد و فرصت تدریس محدود است و به ناچار دبیران و محصلان به جای درک و استدلال مفاهیم، به سوی مسایل ذهنی و حفظی کشیده می‌شوند. در حالی که شیمی تلفیقی از مهارتهای ذهنی و استدلالی است و اگر کسی بخواهد در این رشته موفق گردد باید در هر دو زمینه توانمند باشد و حتی می‌توان گفت که قدرت استدلال بیش از قدرت حافظه در این رشته اهمیت دارد چون حافظه فقط می‌تواند به کار سرعت بدهد اما حلال مشکلات نیست.

وی همچنین معتقد است که دانشجوی این رشته لازم است در دروس ریاضی، شیمی و فیزیک قوی باشد و رشته شیمی را دوست بدارد یعنی از مطالعه درس شیمی لذت ببرد و خسته نشود.

 «دانشجوی شیمی باید به شیمی علاقه‌مند باشد نه اینکه رشته شیمی در فرم انتخاب رشته، انتخاب چهلم و پنجاهم او باشد. همچنین دانشجو باید مثل مارگیرهای قدیمی که مار را می‌گرفتند و از آن استفاده بهینه می‌کردند، شجاع بوده و وسواس نداشته باشد چون بعضی از مواد شیمیایی مثل مار خطرناکند اما اگر کسی طرز استفاده از همین مواد را بلد باشد، موادی قابل کنترل و بسیار مفید هستند

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالا‌تر:

رشته شیمی در ایران تا مقطع دکترا تدریس می‌شود.

دوره کار‌شناسی ارشد شیمی دوره‌ای با گرایشهای تخصصی در پنج گرایش (شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی معدنی، شیمی فیزیک، شیمی کاربردی) است.

دوه دکترای شیمی نیز پس از دوره کار‌شناسی ارشد در دو بخش «آموزشی و پژوهشی» ارائه می‌گردد.

رشته‌های مشابه و نزدیک به این رشته:

این رشته دارای واحدهای مشابه با رشته مهندسی شیمی می‌باشد.

وضعیت نیاز کشور به این رشته در حال حاضر:

شهرام سعادت دانشجوی این رشته نیز با اشاره به اشتغال‌زایی این رشته می‌گوید:

 «شیمی رشته‌ای است که هم برای فارغ‌التحصیلان شیمی و هم برای افراد مختلف جامعه فرصت شغلی ایجاد می‌کند. برای مثال با ایجاد هر شغل در صنعت پتروشیمی حدود بیست شغل در صنایع پایین دستی و وابسته به وجود می‌آید.»

دکتر رفیعی در تایید این سخن می‌گوید:

 «تنها کافی است وضعیت واردات کشور خودمان را بررسی کنیم تا به واقعیت سخن لینوس پاولینگ پی ببریم. چون درحال حاضر کشور ما هر ساله حدود ۵ میلیارد دلار صرف خرید ۳۵۰۰ کالای شیمیایی می‌کند. یعنی ما یک کیلو نفت را ۱۰ سنت می‌فروشیم آن وقت یک کیلو از مواد شیمیایی را ۴۰ هزار، ۵۰ هزار و حتی بعضی از داروهای شیمیایی را تا ۱۰۰ هزار دلار خریداری می‌کنیم.

این در حالی است که کشور ما به دلیل داشتن هیدرو کربن‌ها، منابع معدنی و همچنین نیروی انسانی متخصص می‌تواند کالاهای شیمیایی بسیاری را تولید کند. کاری که چین انجام داد و توانست با کمترین امکانات، بازار کالاهای شیمیایی دنیا را قبضه کند.»

وی در ادامه می‌گوید:

 «در ضمن باید توجه داشت که خرید کالاهای شیمیایی نه تنها به بودجه کشور فشار سنگینی وارد می‌کند بلکه فرصت‌های شغلی صد‌ها فارغ‌التحصیل رشته شیمی را نیز از بین می‌برد. افرادی که باید با استفاده از منابع اولیه کشور به تولید کالاهای شیمیایی بپردازند.»

نکات تکمیلی:

رشته شیمی از جمله رشته‌هایی است که داوطلبان دو گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی و علوم تجربی می‌توانند آن را انتخاب کنند. البته مواد امتحانی و ضرایب این رشته در هر گروه آزمایشی متفاوت است و دانشگاه‌ها نیز برای داوطلبان هر گروه ظرفیت پذیرش ویژه‌ای در نظر گرفته‌اند.
یکی دیگر از اساتید دانشگاه در معرفی این رشته می‌گوید: بررسی و مطالعه اجمالی ترکیب، ساختار و ویژگی‌های ماده و همچنین کنترل آزمایشگاهی فرآیندهای شیمیایی، مطالب و فعالیتهایی است که در رشته شیمی در سطح کار‌شناسی ارائه می‌گردد. در سطح کار‌شناسی ارشد و دکترا نیز دانشجویان در گرایش‌های تخصصی این رشته که عبارتند از: شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی معدنی، شیمی فیزیک و شیمی کاربردی به صورت عمیقتری با بخشی از علم شیمی آشنا می‌گردند تا در آینده بتوانند مرزهای دانش شیمی را گسترش دهند.

تواناییهای فارغ‌التحصیلان

فارغ‌التحصیلان این دوره می‌توانند مسؤولیت‌ زمینه‌های مختلف از جمله موارد زیر را عهده‌دار باشند:

۱- طرح، نظارت و اجرای طرحهای تحقیقاتی کوچک و بزرگ شیمیایی در سطوح مختلف کاربردی و علمی محض، در دانشگاه‌ها، کارخانجات و مراکز تحقیقاتی، به منظور ارتقای کمی و کیفی محصولات مورد نیاز جامعه.

۲- مسوولیت و ارائه خدمات در آزمایشگاههای کنترل کیفی، پیگیری و ارائه معیارهای استاندارد به منظور افزایش کمیت و کیفیت محصولات تولیدی و همچنین مواد مصرفی کارخانه‌ها و صنایع.

۳- ارائه خدمات آموزشی در سطح دانشگاه‌ها، دبیرستان‌ها و موسسات آموزشی.

۴- ارائه طرحهای پژوهشی به منظور استفاده از منابع اولیه ارزنده موجود در جامعه در جهت افزایش بهره‌وری از آن‌ها و جلوگیری از صادرات بی‌رویه مواد اولیه ارزشمند و تبدیل آن‌ها به محصولات واسطه‌ای که ارزش اقتصادی بالاتری دارند.

۵- ارائه خدمات در کارخانجات پتروشیمی، پلاستیک، لاستیک، رنگ و رزین، الیاف، صنایع غذایی، صنایع دارویی، بهداشتی و شوینده‌ها.

۶- آمادگی برای ادامه تحصیلات در مقاطع بالا‌تر برای تامین کادر علمی دانشگاه‌ها و سایر مراکز علمی.

۷- کمک به توسعه صنایع دستی که در سطح گسترده‌ای در جامعه پراکنده هستند؛ از جمله ساخت رنگهای بهتر و متنوع‌تر، بخصوص استفاده از رنگهای طبیعی موجود در صنعت فرش.

۸- استفاده از گیاهان دارویی فراوانی که در مملکت موجودند، به منظور استخراج و شناسایی موارد کاربرد این گیاهان به کمک متخصصان داروساز.

هدف از این دوره تربیت کارشناسانی است که در زمینه‌های آموزش در دبیرستان، تربیت کمک پژوهشگر، آماده کردن دانشجویان برای ورودبه دوره‌های کار‌شناسی ارشد و دکتری به منظور تامین کادر آموزشی، پژوهشی مورد نیاز دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی، کار‌شناسان مورد نیاز صنایع شیمیایی و بی‌نیازی از کار‌شناسان خارجی بتوانند از عهده برآیند. دوره دارای دو گرایش: شیمی محض، شیمی کاربردی است. داوطلب باید در دروس شیمی، فیزیک و ریاضی دبیرستان قوی بوده، علاقه، انگیزه و روحیه کاوشگری لازم را دارا باشد. دروس به صورت عمومی، پایه، الزامی (مشترک بین دو گرایش) و اختصاصی ارائه می‌شود. بعضی دروس الزامی عبارت است از: شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی فیزیک، شیمی معدنی، معادلات دیفرانسیل. علاوه بر این دروس ۳۲ واحد درسی در هر گرایش وجود دارد. در شاخه شیمی محض و شیمی کاربردی ۲۰ واحد از این ۳۲ واحد انتخابی است.

بعضی تواناییهای فارغ‌التحصیلان به شرح زیر است:

عهده‌دار شدن مسوولیت هدایت آزمایشگاه‌ها و کمک به امر تدریس شیمی در دانشگاه‌ها، همکاری در زمینه‌های پژوهشی در موسسات ذیربط و دانشگاه‌ها، سرپرستی آزمایشگاههای کنترل کیفیت مواد اولیه و محصولات در صنایع شیمیایی و رفع مشکلات شیمیایی صنایع موجود، ارائه روشهای بهتر جهت بالا بردن سطح تولید از نظر کیفی و کمی.

با توجه به نیاز دانشگاه‌ها به مدرس شیمی، نیاز صنایع مختلف شیمیایی به پژوهشگر و کمبود متخصص ایرانی برای اداره کنترل کیفیت آزمایشگاههای شیمی صنایع موجود، اهمیت این رشته مشخص می‌شود.

امکان ادامه تحصیل در این رشته تا حد دکتری در داخل و خارج از کشور وجود دارد. برخی از مراکز جذب کارشناسهای شیمی به شرح زیر است:

وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، صنایع سنگین، صنایع و معادن، فرهنگ و آموزش عالی، کشاورزی، نفت و نیز آموزشگاههای شیمی، صنایع شیمیایی و نظایر آن‌ها.

نظر دانشجویان: رشته شیمی از لحاظ محتوا بسیار گسترده و با اکثر صنایع به نحوی مرتبط است، به همین دلایل زمینه‌های پژوهش و استخدام بسیار وسیع است.

گرایش‌های مقطع لیسانس:

رشته شیمی در مقطع کار‌شناسی دارای دو گرایش محض و کاربردی می‌باشد.

محض و کاربردی عنوان گرایش‌های بعضی از رشته‌های دانشگاهی مثل شیمی و ریاضی است اما این دو گرایش چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟

دکتر جمشید مفیدی استاد شیمی دانشگاه تهران در معرفی این دو گرایش می‌گوید: در گرایش محض مبنای کار علم شیمی است و دانشجو درباره چهار گرایش اصلی علم شیمی که عبارتنداز: شیمی آلی، معدنی، تجزینه و شیمی فیزیک دروسی را مطالعه می‌کند. اما در شیمی کاربردی، دروس پایه شیمی کمتر مطالعه می‌شود و دانشجو یکسری از دروس مربوط به مهندسی شیمی مثل اصول صنایع شیمیایی و تصفیه آب و فاضلاب را می‌گذراند.

دکتر مفیدی در مورد موقعیت شغلی فارغ‌التحصیلان این دو گرایش می‌گوید: فارغ‌التحصیل شیمی محض در شروع یک فعالیت صنعتی نقش دارد چرا که او راهکارهای تئوریک ساخت یک ماده را ارائه می‌دهد و سپس یک فارغ‌التحصیل شیمی کاربردی و یا مهندس شیمی طراحی نیمه صنعتی ماده مورد نظر را ارائه می‌دهد.
دکتر پرویز رنجبر رشیدی استاد شیمی دانشگاه تهران نیز در معرفی این دو گرایش می‌گوید: تفاوت این دو گرایش در نحوه نگرش آن‌ها به علم شیمی است چون شیمی کاربردی نگرشی کاربردی به علم شیمی دارد و می‌خواهد از آموخته‌های شیمی در صنعت استفاده کند و به همین دلیل فارغ‌التصیلان این گرایش با مفاهیمی که در صنایع شیمی مطرح است آشنایی بیشتری داشته و بهتر جذب بازار کار می‌شوند اما هدف شیمی محض پرورش دانشجویانی است که کارهای تحقیقاتی انجام بدهند و با تحصیل در دوره فوق‌لیسانس و دکترا به حل مسائل و ناشناخته‌های علمی شیمی بپردازند. از همین‌رو درس‌های نظری گرایش شیمی محض بیشتر از دروس کاربردی آن است.

امید خاکشور دانشجوی کار‌شناسی ارشد شیمی دانشگاه صنعتی شریف نیز ضمن معرفی این دو گرایش می‌گوید: هرچند که شیمی محض بیشتر به تئوری‌های عمیق‌تر شیمی می‌پردازد و شیمی کاربردی با ارائه یکسری واحدهای کاربردی، ارتباط نزدیکتری با صنعت دارد، اما این دو گرایش در سطح لیسانس فرق زیادی با یکدیگر ندارند و اگر کسی مایل باشد از هر دو گرایش اطلاع داشته باشد، می‌تواند در دروس اختیاری، بعضی از واحدهای اختصاصی گرایش دیگر را انتخاب کند. البته واقعیت این است که فارغ‌التحصیلان شیمی کاربردی راحت‌تر جذب بازار کار می‌شوند که آن هم بیشتر به خاطر عنوان این گرایش است تا معلومات فارغ‌التحصیلان آن!

آینده شغلی، بازار کار، درآمد:

دکتر رفیعی در انت‌ها می‌گوید: البته باید گفت این طور نیست که هیچ فرصت شغلی برای فارغ‌التحصیلان این رشته مهیا نباشد چون تعدادی از فارغ‌التحصیلان شیمی جذب صنایع شیمیایی مختلف مثل صنایع رنگ‌سازی، چرم‌سازی، پتروشیمی، موادغذایی، لوازم بهداشتی و آرایشی می‌شوند و در بخش آزمایشگاههای کنترل کیفیت محصولات شیمیایی و یا واحد تولید آن‌ها کار می‌کنند.

دکتر جمشید مفیدی نیز در مورد فرصت‌های شغلی فارغ‌التحصیلان این رشته می‌گوید: من فکر می‌کنم که شیمی جزو معدود رشته‌هایی است که فارغ‌التحصیل آن می‌تواند همیشه مشغول به کار باشد. چون هر کارخانه‌ای که دایر شود، در بخش کنترل کیفیت کالاهای ساخته شده نیاز به یک شیمیست دارد و یا در تمام صنایع احتیاج به فارغ‌التحصیلان شیمی داریم تا مواد اولیه را با توجه به استانداردهای جهانی بررسی کرده و رد یا قبول بکنند.

علاوه بر موارد فوق یک شیمیست می‌تواند در خانه خود با کمترین امکانات کارگاه کوچکی دایر کرده و بعضی از مواد مورد نیاز جامعه را تولید کند برای مثال من فردی را می‌شناسم که بعضی از مواد مورد نیاز وزارت دفاع را در یک کارگاه کوچک تهیه می‌کرد.

دکتر پرویز رنجبر رشیدی نیز در همین زمینه می‌گوید: فارغ‌التحصیلان این رشته توانایی تغییر و تبدیل بر روی مواد خام را دارند و به یاری همین توانایی‌، تعداد زیادی از فارغ‌التحصیلان این رشته کارگاه‌ها یا کارخانه‌های شیمیایی کوچک یا بزرگ دایر کرده و در کار خود نیز موفق بوده‌اند. در ضمن فارغ‌التحصیل شیمی می‌تواند در کارگاه‌ها و کارخانه‌های تهیه مواد آلی، دارویی، ‌رنگ‌ها، رزین‌ها و تهیه و ترخیص مواد معدنی کار بکند.

ظرفیت پذیرش کل و گرایش مختلف:

طی سه سال تحصیلی ۷۶ تا ۷۸ بطور متوسط در هر سال ۴۴۶ نفر دانشجو از گره آزمایشی علوم ریاضی و فنی و ۲۷۷۲ نفر از گروه علوم تجربی در رشته شیمی پذیرفته شده‌اند.

توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه

شیمی یعنی حفظ کردن صد‌ها فرمول، عدد و رقم. این تصور بسیاری از دانش‌آموزان دبیرستانی است. تصوری که به اعتقاد دکتر جمشید مفیدی از دبیرستان‌ها نشأت می‌گیرد چرا که حجم مطالب کتاب شیمی دبیرستانی زیاد و فرصت تدریس محدود است و به ناچار دبیران و محصلان به جای درک و استدلال مفاهیم، به سوی مسایل ذهنی و حفظی کشیده می‌شوند. در حالی که شیمی تلفیقی از مهارتهای ذهنی و استدلالی است و اگر کسی بخواهد در این رشته موفق گردد باید در هر دو زمینه توانمند باشد و حتی می‌توان گفت که قدرت استدلال بیش از قدرت حافظه در این رشته اهمیت دارد چون حافظه فقط می‌تواند به کار سرعت بدهد اما حلال مشکلات نیست.

وی همچنین معتقد است که دانشجوی این رشته لازم است در دروس ریاضی، شیمی و فیزیک قوی باشد و رشته شیمی را دوست بدارد یعنی از مطالعه درس شیمی لذت ببرد و خسته نشود.

دانشجوی شیمی باید به شیمی علاقه‌مند باشد نه اینکه رشته شیمی در فرم انتخاب رشته، انتخاب چهلم و پنجاهم او باشد. همچنین دانشجو باید مثل مارگیرهای قدیمی که مار را می‌گرفتند و از آن استفاده بهینه می‌کردند، شجاع بوده و وسواس نداشته باشد چون بعضی از مواد شیمیایی مثل مار خطرناکند اما اگر کسی طرز استفاده از همین مواد را بلد باشد، موادی قابل کنترل و بسیار مفید هستند.

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالا‌تر:

رشته شیمی در ایران تا مقطع دکترا تدریس می‌شود.

دوره کار‌شناسی ارشد شیمی دوره‌ای با گرایشهای تخصصی در پنج گرایش (شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی معدنی، شیمی فیزیک، شیمی کاربردی) است.

دوه دکترای شیمی نیز پس از دوره کار‌شناسی ارشد در دو بخش آموزشی و پژوهشی ارائه می‌گردد.

رشته‌های مشابه و نزدیک به این رشته:

این رشته دارای واحدهای مشابه با رشته مهندسی شیمی می‌باشد.

وضعیت نیاز کشور به این رشته در حال حاضر:

شهرام سعادت دانشجوی این رشته نیز با اشاره به اشتغال‌زایی این رشته می‌گوید:
شیمی رشته‌ای است که هم برای فارغ‌التحصیلان شیمی و هم برای افراد مختلف جامعه فرصت شغلی ایجاد می‌کند. برای مثال با ایجاد هر شغل در صنعت پتروشیمی حدود بیست شغل در صنایع پایین دستی و وابسته به وجود می‌آید.

دکتر رفیعی در تایید این سخن می‌گوید: تنها کافی است وضعیت واردات کشور خودمان را بررسی کنیم تا به واقعیت سخن لینوس پاولینگ پی ببریم. چون درحال حاضر کشور ما هر ساله حدود ۵ میلیارد دلار صرف خرید ۳۵۰۰ کالای شیمیایی می‌کند. یعنی ما یک کیلو نفت را ۱۰ سنت می‌فروشیم آن وقت یک کیلو از مواد شیمیایی را ۴۰ هزار، ۵۰ هزار و حتی بعضی از داروهای شیمیایی را تا ۱۰۰ هزار دلار خریداری می‌کنیم.

این در حالی است که کشور ما به دلیل داشتن هیدرو کربن‌ها، منابع معدنی و همچنین نیروی انسانی متخصص می‌تواند کالاهای شیمیایی بسیاری را تولید کند. کاری که چین انجام داد و توانست با کمترین امکانات، بازار کالاهای شیمیایی دنیا را قبضه کند.

وی در ادامه می‌گوید:
در ضمن باید توجه داشت که خرید کالاهای شیمیایی نه تنها به بودجه کشور فشار سنگینی وارد می‌کند بلکه فرصت‌های شغلی صد‌ها فارغ‌التحصیل رشته شیمی را نیز از بین می‌برد. افرادی که باید با استفاده از منابع اولیه کشور به تولید کالاهای شیمیایی بپردازند.

نکات تکمیلی:

رشته شیمی از جمله رشته‌هایی است که داوطلبان دو گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی و علوم تجربی می‌توانند آن را انتخاب کنند. البته مواد امتحانی و ضرایب این رشته در هر گروه آزمایشی متفاوت است و دانشگاه‌ها نیز برای داوطلبان هر گروه ظرفیت پذیرش ویژه‌ای در نظر گرفته‌اند.

تاریخچه مختصر شیمی


شیمی یکی از علومی است که هموراه در زندگی بشر دخالت کامل داشته و وارد و به اندازه که تمدن کنونی بیشتر شود دخالت آن در شئون مختلف زندگی نیز زیاد‌تر خواهد شد. ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که پر از مواد شیمیایی گوناگون است. بعضی از این مواد مانند آب کاملاً برایمان آشنا است اما بسیاری مواد دیگر وجود دارند که چندان آشنا نیستند. واقعیت آن است که ما از هر لحاظ با مواد شیمیایی روبرو هستیم. لباسی که می‌پوشیم، غذایی که مصرف می‌کنیم، کاغذی که مطالب را روی آن می‌خوانیم همگی مواد شیمیایی به شمار می‌روند. علم شیمی از اجسام و خواص و ساختمان آن‌ها و واکنشهایی که آن‌ها را به اجسام دیگر تبدیل می‌نماید بحث می‌کند. طی هزاران سال، دانش شیمی تنها منحصر به تهیه اکسیر‌ها، عطر‌ها و جوهر‌های پاره‌ای از فلزات بود. یونانیان قرن پنجم که همواره در صدد پی بردن به رموز و اسرار طبیعت بودند آب را که مایه حیات سایر موجودات است عنصری ساده می‌پنداشتند حال آنکه آب ترکیبی از دو عنصر ساده اکسیژن و هیدروژن است.
فکر اولیه وجود عناصر ساده ابتدا از امپدوکل و سپس از ارسطو می‌باشد. ارسطو معتقد بود که چهار عنصر آب، هوا، خاک و آتش مظهر خواص اصلی از قبیل رنگ، استحکام و حالت اجسام می‌باشند و از ترکیب آن‌ها مواد گوناگون به وجود می‌آید.
شیمی در طول تاریخ طولانی و تکاملی خود دورانهای گوناگونی را پشت سر گذاشته که می‌توان آن را به سه بخش عمده تقسیم کرد: دوران باستان که هنوز شیمی به صورت یک علم مشخص درنیامده بود. دوران کیمیاگری از آستانه پیدایش مسیحیت تا سالهای ۱۷۰۰ میلادی و دوران شیمی جدید.
در سراسر دوران تاریک قرون وسطی دانش شیمی نیز همچون دیگر رشته‌های علوم پیشرفت قابل ملاحظه‌ای ننمود. کشف الکل و جوهر گوگرد به وسیله کیمیاگر ایرانی محمد زکریای رازی و کشف فسفر در سال ۱۶۷۵ میلادی توسط براند آلمانی از آثار دوره کیمیاگری است. کیمیاگری تنها در اواخر قرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم بود که به صورت دانشی حقیقی و واقعی به نام شیمی در آمد. رابرت بویل انگلیسی نخستین کسی بود که دلیرانه با نظرات و عقاید قدما درباره وجود عناصر چهارگانه و تبدیل فلزات مخالفت نمود. به عقیده بویل عنصر جسمی است غیرقابل تجزیه و از ترکیب آن‌ها اجسام مختلف پدید می‌آید. نظریات بویل در کتاب شیمیدانان شکاک کم و بیش یادآور نگرش ابن سینا در کتاب «ابطال کیمیا» است که در شش قرن پیش از آن به رشته تحریر درآورد. ژوزف بلاک شیمیست اسکاتلندی در سال ۱۷۵۷ گاز کربنیک را به دست آورد و آن را هوای ثابت نامید. ژوزف پریستلی انگلیسی در سال ۱۷۷۴ گاز اکسیژن را ضمن حرارت دادن اکسید قرمز جیوه برای نخستین بار تهیه کرد. هنری کاواندیش دانشمند انگلیسی نیز در سال ۱۷۶۶ هیدروژن خالص را کشف نمود و خواص آن را معلوم و مشخص نمود. برگمان شیمیست سوئدی این نظر را ارائه کرد که هوا مخلوطی از سه گاز است. هوای معیوب (ازت)، هوای خالص (اکسیژن) و اسید هوایی (گاز کربنیک) بالاخره شارک گیوم سئل شیمیست دیگر سوئدی درباره بی‌اکسید منگنز مطالعاتی کرد و همین موضوع راهنمای او برای تهیه اکسیژن گردید. لاووازیه که در حقیقت بنیانگذار شیمی جدید محسوب می‌شود گامهای بلندی در راه آزمایش و پژوهش علمی برداشت. کشف گازهای اکسیژن و هیدروژن به لاووازیه این امکان را داد که به تفسیر علمی درستی برای پدیده سوخت و ارتباط آن با هوا نائل آید. لاووازیه ثابت نمود که عمل سوختن ترکیب جسم است با اکسیژن و در این مورد یکی از قوانین اصلی شیمی یعنی اصل بقاء ماده را به شرح زیر وضع کرد:
هیچ چیز از بین نمی‌رود و هیچ چیز خلق نمی‌شود. در تمام واکنشهای شیمیایی مجموع وزنهای مواد پیش از فعل و انفعال شیمیایی مساوی وزنهای مواد به دست آمده است.
در آغاز قرن هجدهم یعنی در سال ۱۸۰۰ میلادی ولتا فیزیکدان انگلیسی نخستین پیل را کشف کرد و از آن پس الکتروشیمی در دسترس جهانیان قرار گرفت. دیوی انگلیسی از تجزیه الکتریکی پتاس مذاب فلز پتاسیم و سپس از سود گداخته فلز سدیم را به دست آورد. او با تجزیه الکتریکی ثابت کرد که برخلاف عقیده لاووازیه که اکسیژن را عامل ترشی می‌نامید تمام اسید‌ها اکسیژن ندارند. همچنین وهلر آلمانی در آغاز این قرن با استفاده از پتاسیم موفق به کشف آلومینیوم گردید و از آن پس عناصر یکی پس از دیگری پیدا شدند. در اواخر نوزدهم دیمتری مندلیف شیمیست نابغه روس با تنظیم جدول تناوبی معروف خود عده زیادی از عناصر را از خاصیت تکرار اتم‌ها پیش بینی کرد و با کشف آن‌ها شیمی در ردیف علوم مدرن و درجه اول قرار گرفت. بالاخره در حدود سال ۱۷۶۰ برتلو شیمیست بزرگ فرانسوی توانست از ترکیب مستقیم کربن و هیدروژن استیلن را تهیه نماید. شیمی جدید به عنوان یک علم نظام یافت طی ۲۰۰ سال گذشته شکل گرفت و از‌‌ همان آغاز به کلی از شیوه‌های کیمیاگری دور شد. از آغازقرن نوزدهم تا کشف و نوآوری در علم شیمی و کاربردهای آن در تکنولوژی و زندگی با سرعت هرچه تمام‌تر ادامه دارد.
علم شیمی
پیدایش دانش شیمی (Chemistry science) شاخه‌ای از علوم تجربی است که از یک سو درباره شناخت خواص، ساختار و ارتباط بین خواص و ساختار مواد و قوانین مربوط به آن‌ها بحث می‌کند. از سوی دیگر، راههای تهیه، استخراج مواد خالص از منابع طبیعی، تبدیل مواد به یکدیگر و یا سنتز آن‌ها به روشی که به صرفه مقرون باشد، مورد بحث و بررسی قرار می‌د‌هند. این علم با ترکیب و ساختار و نیروهایی که این ساختار‌ها را برپا نگه داشته است، سروکار دارد.

شرح تفصیلی درباره چگونگی واکنش‌ها و سرعت پیشرفت آن‌ها، شرایط لازم برای فراهم آوردن تغییرات مطلوب و جلوگیری از تغییرات نامطلوب، تغییرات انرژی که با واکنش‌های شیمیایی همراه است، سنتز موادی که در طبیعت صورت می‌گیرد و آنهایی که مشابه طبیعی ندارند و بالاخره روابط کمی جرمی بین مواد در تغییرات شیمیایی در علم شیمی مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
انسان از بدو خلقت که بناچار پیوسته با اشیای محیط زیست خود سرو کار پیدا کرد، با شناخت تدریجی نیازهای زندگی خویش و کسب اطلاعات بیشتری درباره خواص آن‌ها، آموخت که برای ادامه حیات خود به ناچار باید از آن‌ها استفاده کند. با گذشت زمان دریافت که برای استفاده هر چه بیشتر و بهتر از این مواد، باید در وضعیت و کیفیت آن‌ها تغییراتی وارد کند. این کار با استفاده از گرما و بویژه کشف آتش بصورت عملی در آمده بود.

آغاز دانش بشری را در واقع می‌توان‌‌ همان آغاز استفاده از آتش دانست. زیرا گرم کردن و پختن مواد و …، تغییراتی شیمیایی می‌باشد و این خود نشان دهنده این واقعیت است که شیمی، علمی است که در ارتباط با اولین و حیاتی‌ترین نیازهای جامعه بشری بوجود آمده و برای برآورده کردن هر چه بیشتر این نیاز‌ها که روز به روز تنوع حاصل می‌کرد، توسعه و تکام یافته است.

از آنجایی که شیمی، علم تجربی است و بشر اولیه قبل از هر نوع تفکر و نظریه‌پردازی ساختار و چگونگی پیدایش مواد موجود در محیط زیست خود، در اندیشه حفظ خود از سرما و آزمایش‌های مربوط به گرما، رفع گرسنگی و احتمالا دفاع از هستی خویش بوده و در راه دسترسی به چگونگی تغییر و تبدیل آن‌ها به منظور استفاده هر چه بهتر و بیشتر از آن‌ها قدم برمی‌داشت، بر همین اساس بود که بخش شیمی نظری خیلی دیر‌تر از بخش کاربردی آن آغاز شد و پیشرفت کرد.
سیر تکامی و رشد
اولین نظریه درباره ساختار مواد، حدود ۴۰۰ سال قبل از میلاد توسط فلاسفه یونان بیان شد، در صورتی که شاخه کاربردی شیمی چندین هزار سال قبل از میلاد رواج داشت و قابلیت توجیه پیدا کرده بود. به چند مورد اشاره می‌کنیم.

• طلا، اولین فلزی بود که توسط بشر کشف شد و نقره پس از طلا کشف شد و در زندگی بشر کاربرد پیدا کرد.

مس سومین فلزی بود که کشف شد. سرب، قلع و جیوه بعد از مس و قبل از آهن کشف شدند.

آهن به علت دشواریهایی که در استخراج آن وجود داشت، دیر‌تر از فلزات فوق کشف و مورد استفاده قرار گرفت.
• ساختن شیشه رنگی (سبز و آبی) و شیشه بی‌رنگ در مصر و بین‌النهرین و در کشورهای مجاور دریای اژه و دریای سیاه و تهیه بطری‌های شیشه‌ای در بین‌النهرین متداول شد.
• کوزه‌گری، سفالگری و استفاده از لوحه‌های سفالی و تهیه لعاب و لعاب دادن ظروف سفالی در مصر و بین‌النهرین متداول شد.
• تهیه پارچه‌های نخی، ابریشمی و پشمی و رنگرزی آن‌ها با رنگهای نیلی ارغوانی و قرمز و … رواج یافت. رنگ قرمز از حشره‌ای به نام قرمزدانه، رنگ نیلی از گیاهی بنام ایندیگو و رنگ بنفش از جانور دریایی بدست آمد.
• دباغی پوست با استفاده از زاج‌ها، تهیه الکل، سرکه، روغن، مومیا و استخراج نمک از آب دریا انجام گرفت.

طبقه‌بندی علم شیمی
شیمی محض یا شیمی نظری
درباره شناخت خواص و ساختار و ارتباط خواص و ساختار مواد و قوانین مربوط به آن‌ها بحث می‌کند.
شیمی عملی یا شیمی کاربردی
راههای تهیه، استخراج مواد خالص از منابع طبیعی، تبدیل مواد به یکدیگر و یا سنتز آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد.
دامنه علم شیمی
بدین ترتیب دامنه علم شیمی در زمینه‌های نظری و عملی فوق‌العاده گسترش حاصل کرد و نقشهای حساس را در زندگی انسان به عهده گرفت. بطوری که امروزه میزان برخورداری هر جامعه از تکنولوژی شیمیایی، معیار قدرت و ثروت و رفاه آنجامعه محسوب شده و بصورت جزئی از فلسفه زندگی در آمده است.


تاریخچه مختصر شیمی

شیمی یکی از علومی است که هموراه در زندگی بشر دخالت کامل داشته و وارد و به اندازه که تمدن کنونی بیشتر شود دخالت آن در شئون مختلف زندگی نیز زیاد‌تر خواهد شد. ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که پر از مواد شیمیایی گوناگون است. بعضی از این مواد مانند آب کاملاً برایمان آشنا است اما بسیاری مواد دیگر وجود دارند که چندان آشنا نیستند. واقعیت آن است که ما از هر لحاظ با مواد شیمیایی روبرو هستیم. لباسی که می‌پوشیم، غذایی که سایت رشته صنایع شیمیایی...
ما را در سایت سایت رشته صنایع شیمیایی دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : علیرضا فرزادنیا chemis بازدید : 300 تاريخ : جمعه 13 مرداد 1391 ساعت: 6:54

نظر سنجی

سایت صنایع شیمیایی...

خبرنامه